Ўтмишда яшаган баъзи тарихий шахслар борки, ўлимларидан асрлар ўтган бўлса-да, одамлар улар ҳақида икки хил ва бир-бирига зид фикрда бўлиб келишган. Бундай шахсиятга эга бўлганлардан бири машҳур мутасаввиф ва шоир Ҳусайн б. Мансур ал-Ҳаллождир.
Мансур Ҳаллож (858–922), ислом тасаввуфининг энг юқори даражадаги мутафаккирларидан бири бўлиб, унинг «Тавасин» асарида тилга олинган Нур-и Муҳаммадий (Муҳаммад нурини) концепцияси бадиий ва ирфоний услубда шеърий тимсоллар орқали тасвирланган. Бу тушунча асарнинг биринчи қисмида тилга олинади ва «Ғайб нуридан бир чироқ у» сўзлари билан очилади. Бу иборалар Ҳазрати Муҳаммаднинг яширин, нурли ва маънавий жаҳондаги сирланган (сираж-ул-мунар) ёрқинликка ишора қилади. Бу маъно Қуръони Каримнинг Нур сураси 35-ояти билан боғланади:
«Аллоҳ осмонлар ва ернинг нуридир. Унинг нури мисоли: унинг ичида чироқ бўлган чироқдекдир...»
...Юнус Эмро тасаввуф жиҳатидан Хожа Аҳмад Яссавий мактабига мансуб; бу - биринчиси, иккинчидан, Юнус “ваҳдатул вужуд” эътиқодига, қаноатига соҳибдир.
Муҳийдин ибн Арабий Аттоий сўфий шайх файласуфи, "ваҳдатул вужуд" куфр назарияси муаллифи бўлиб, унга кўра, бу дунёда мавжуд бўлган ҳамма нарса Аллоҳ таолодир ва шунинг учун қайси динга эътиқод қилиш ва нимага сиғиниш муҳим эмас, чунки барча бутлар Аллоҳнинг моҳиятининг бир қисмидир ва барча динлар ягона Зотга турли йўллардир.
American Journal of Human Biology журналида шу номдаги мақола чоп этган профессор Мэтью Кейдж шундай шов-шувли баёнот билан чиқди. Профессор ва унинг Department of Organismic and Evolutionary Biology бўйича ҳамкасблари одамнинг дунёқарашлари ва жинсий ориентацияси ўртасидаги боғлиқликни аниқлаш мақсадида қатор тадқиқотлар ўтказишди.
Ибн ал-Арабий ва унинг таълимотини қоралаган ислом олимлари жумласига қуйидагиларни киритиш мумкин:
"Юнус Емре: муҳаббат йўли" сериали Туркияда эфирга чиқиши билан хитга айланди. Бироқ теледастурларнинг юқори баҳоланиши Туркияда сўфийлик маънавиятига янгича қизиқишнинг ягона далили емас, деб ёзади Мариан Бремер.
Пантеизм (юнон. раn – ҳамма, theos – худо) – қадимги даврдан бошлаб шаклланган фалсафий таълимот бўлиб, унга кўра худо билан табиат (хатто инсон ҳам) бир–бирига, тамоман, мос бўлиб тушади деган ғоя устунлик қилади.